اسطوره های ایران باستان - موجودات افسانه ای -- هما
هما یا پرنده بهشتی یکی دیگر از موجودات اسطوره ای ایران باستان است. هما را مرغ سعادت نیز ميخوانند و در اساطير زرتشتي هم از آن با نام «سائنا» يا «سيمرغ» ياد شده است. كلمه سيمرغ در اوستا به صورت <مرغوسئن> آمده كه جزء نخستين آن به معناي <مرغ> است و جزء دوم آن با اندكي دگرگوني در پهلوي به صورت <سين> و در فارسي دري <سي> خوانده شده است.
از آنچه از اوستا و آثار پهلوي بر جاي مانده، مي توان دريافت كه هما یا سيمرغ، مرغي است فراخ بال كه در کوه قاف، بر درختي درمان بخش به نام <ويسپوبيش> كه دربردارنده تخمه همه گياهان است، آشيان دارد. در اسطوره های باستان، هما به صورت عقاب عظیم الجثه ای توصیف شده که دارای بالهای بزرگ و دمی پر از پرهای بلند و رنگین است. جثه هما، آنقدر بزرگ نیست که بتواند انسانی را بر پشت خود جابجا کند. اما، به علت داشتن قدرت بدنی زیاد، میتواند انسانی را در حین پرواز در پنجه خود حمل کند.
بنا بر روایات های باستان، هما توان انتخاب بهترین و دانا ترین حکمرانان را برای مردم داشته است.در قصه هاي باستان نقل شده که وقتي پادشاه و يا اميري در ميگذشت و وارثي نداشت براي تعيين جانشين او مردم، همه در ميداني اجتماع کرده و هما را رها ميکردند و هماي سعادت روي سر و يا شانه ي هر کسی که مينشست، او پادشاه يا امير آن کشور ميشد.
تنها ایزدان یا خداوندگاران توان احضار کردن این پرنده افسانه ای را دارند. برای حضور هما، ایزدان از یکی از پرهای دم این پرنده استفاده میکنند و با گرداندن این پر به دور سر خود ندای حضور سیمرغ را سر میدهند.
هما خود مرغی جاودانه است و بمانند سیمرغ افسانه ای یونان هرگز معدوم نمیشود. اگر در نبرد و پیکار و یا بر اثراتفاقی ناگوار پیکرهما آسیب غیر قابل جبرانی ببیند، ایزدان کالبد او را در آتش میسوزانند و در زمانی که آتش فروکش میکند، درمیان خاکستر کالبد همای، یک پر بلند و رنگین بجای میماند که نشانی از تولد دوباره هما و اعلام آمادگی او برای کمک به ایزدان است
صادق هدايت نيز در مورد هما نوشته است: «جمعي گفته اند كه آن كركس است كه مردار خورد و از آن جنس بسيار است به هماي بر سعادت معروف است. چنانچه گويند سايه آن بر هر كس افتد، پادشاهي و دولت يابد و لغت همايون هم كنايه از اين معني است. اينكه عوام در موقع تشكر ميگويند خدا سايه شما را از سر ما كم نكند، اشاره به همين مسئله دارد
